Bycie tłumaczem nie wiąże się tylko i wyłącznie z przekładem. Bycie tłumaczem to bycie trochę poetą, trochę copywriterem a czasem trochę redaktorem. Dokonując przekładu, tłumacz wciela się w autora tekstu, aby maksymalnie przekazać kontekst oraz oddać sens tekstu źródłowego. Wielozadaniowość tej profesji wymaga od tłumacza posiadania szeregu pewnych umiejętności, które w większości przypadków jesteśmy w stanie wypracować, o czym przekonasz się w dalszej części. Zacznijmy więc od początku…
1. Znajomość języka obcego
Listę umiejętności tłumacza rozpoczniemy od najbardziej podstawowej, jaką jest bardzo dobra znajomość języka obcego. Upewnij się, że wszystkie struktury są Ci znane. Połowiczne zrozumienie tekstu źródłowego prowadzi do złej interpretacji, a co za tym idzie niepoprawnego tłumaczenia. Być może wciąż czujesz się niepewnie, jednak w żaden sposób Cię to nie dyskwalifikuje. Kluczem jest ciągła nauka.
- Jeżeli problem sprawiają Ci opanowanie konkretnej, skomplikowanej struktury czy czasu poświęć im jak najwięcej uwagi. Wybierz szkołę językową, w której sprecyzujesz swoje oczekiwania dotyczące tego, czego chcesz się nauczyć bądź znajdź indywidualnie kompetentną osobę do przekazania Ci tej wiedzy. Cały proces poprzyj regularnymi ćwiczeniami. Podstawy, jakie zyskasz dzięki uzupełnieniu luk w swojej wiedzy, wzmocnią Twoją pewność siebie, nie wspominając o korzyściach dla Twojego warsztatu.
- Czytaj – książki, artykuły, publikacje. Pozwoli Ci to oswoić się z utartymi zwrotami, słownictwem i strukturami, które najczęściej pojawiają się w tekstach z danej dziedziny. Nie musisz wydawać fortuny, wystarczy odwiedzić bibliotekę bądź strony internetowe oferujące wszelkiego rodzaju teksty w różnych językach (academia.edu, Google scholar, researchgate.net).
- Słuchaj zagranicznych programów radiowych i telewizyjnych. Osłuchanie się również pomoże Ci w szerszym stopniu opanować język, a jeżeli jesteś zainteresowany tłumaczeniami ustnymi, możesz spróbować przy okazji metody ‘shadowingu’ (polega ona na powtarzaniu usłyszanych zdań natychmiast po lektorze, więcej o metodzie shadowingu przeczytasz tutaj). Skorzystać też możesz z aplikacji na smartphona (na przykład BBC Learning English) oraz podcastów oferowanych przez Youtube czy też Spotify. Pomoże Ci to w bardzo szybkim tempie poprawić zdolność mówienia.
2. Poprawność języka ojczystego
W umiejętności tłumacza niewątpliwie wpisuje się również język rodzimy. Ile razy zdarzyło Ci się zastanawiać nad tym czy właśnie to polskie słowo jest odpowiednie, czy stylistyka danego zdania jest poprawna lub czy przecinek jest w odpowiednim miejscu? Mimo, że znamy język obcy na bardzo wysokim poziomie, nie sprawia nam problemu komunikacja i posługujemy się wachlarzem pięknego, nieszablonowego słownictwa, cała ta wiedza blednie w momencie, gdy napotykamy problemy w zakresie poprawnej polszczyzny. To nie tylko frustruje ale również utrudnia i wydłuża pracę. Chcąc tego uniknąć należy zadbać o to, aby problemu nie sprawiały nam podstawowe zagadnienia z zakresu poprawnej polszczyzny.
3. Umiejętności pisania
Techniki pisania i komponowanie tekstu są kolejnymi, bardzo ważnym elementami na liście umiejętności tłumacza. Jako tłumacz, pracował będziesz z wieloma typami tekstów (marketingowe, urzędowe, techniczne, artykuły itp), dlatego tak ważne jest abyś znał ich konstrukcję i styl.
- W przypadku dwóch powyższych umiejętności bardzo dobrym sposobem aby je rozwijać jest, tak jak w przypadku języka obcego, czytanie. Szlifujemy w ten sposób słownictwo, interpunkcję, składnię, gramatykę, ortografię… itd. Zaznajamiamy się również ze stylem oraz konstrukcją, jaką powinniśmy odwzorować.
- Wzięcie udziału w kursach/szkoleniach doszkalających.
4. Wiedza w zakresie kultury
Na pierwszy rzut oka może wydać się to dziwne, ale znajomość zwyczajów kulturowych jest bardzo ważnym elementem w pracy tłumacza. Dotyczy to kultury w takim samym stopniu obcej, jak i rodzimej. Istotna jest tutaj zasadnicza wiedza, zaczynając od systemu wartości oraz postrzegania świata a kończąc na zwyczajach, preferowanych sposobach spędzania czasu wolnego czy też tradycjach. Dlaczego ma to tak duże znaczenie? Ponieważ dobry, znający kulturę tłumacz posiada wyobrażenie sytuacji i rozumie ją z perspektywy obcokrajowca, co z kolei pozwala na dostosowanie odpowiedniego kontekstu i słownictwa.
- Podróże – nic tak nie rozwija i nie otwiera umysłu jak podróżowanie. Doświadczenie czegoś w o wiele szybszy i bardziej efektowny sposób pozwoli nam poznać kulturę, obyczaje i miejsca.
- Poznawanie osób z różnych narodowości – relacje interpersonalne uczą nas zwyczajów i zachowań, które bardzo często w porównaniu z naszymi, znacząco się różnią. Jeżeli tylko masz okazję czy to w pracy, na uczelni, czy gdziekolwiek indziej – rozmawiaj!
- Uczestnictwo w imprezach kulturowych – bardzo często można spotkać się z różnego rodzaju imprezami, wystawami, występami artystycznymi czy pokazami, dzięki którym możemy dowiedzieć się wiele interesujących informacji i ciekawostek na temat kultury innych krajów.
5. Znajomość narzędzi CAT
Narzędzia CAT (ang. Computer-assisted translation tools) są programami wspomagającymi i automatyzującymi proces tłumaczenia. Dobry tłumacz potrafi się nimi umiejętnie posługiwać, co przynosi szereg korzyści. Poprzez dwukolumnową strukturę oraz segmentację tekstu źródłowego na zdania, zachowany zostaje porządek i przejrzystość. Posiadają możliwość wyszukania słów w źródłach terminologicznych, słownikach czy też ogólnodostępnych w formacie elektronicznym encyklopediach . Co więcej, programy tego typu posiadają opcję tworzenia pamięci tłumaczeniowej oraz baz terminologicznych, co z kolei wykorzystywane jest aby ułatwić pracę przy kolejnych tłumaczeniach z danej dziedziny. Jakie korzyści może przynieść znajomość tych programów dla tłumacza oraz zleceniodawcy? Najprościej rzecz ujmując: przyśpieszony proces tłumaczenia oraz akuratność tekstu docelowego.
6. Proces przekładu i oceny tłumaczenia
Ostatnią kwestią na liście umiejętności tłumacza jest proces przekładu a następnie ewaluacji. Efektywne wykonanie tłumaczenia wymaga pewnego rodzaju systemu, w którym wykonane krok po kroku określone czynności usystematyzują cały proces i pozwolą w sposób wyczerpujący przekazać wiadomość tekstu źródłowego. Każdy z nas wyrabia swój własny, indywidualny system. Dzięki niemu jesteśmy w stanie obiektywnie ocenić swoją pracę.
Niezależnie od tego na jakim etapie jesteś, każda z wyżej wymienionych umiejętności tłumacza jest do opanowania. Jedyne czego potrzebujesz to zaangażowanie oraz systematyczność w dążeniu do celu. A jeżeli wciąż nie wiesz, jak zacząć swoją przygodę z tłumaczeniami, sprawdź jakie są Pierwsze, kluczowe kroki jakie należy podjąć.
